Jaamacaddii ugu horreysay ee adduunka waxaa aasaasay qof dumar ah

Jaamacaddii ugu horreysay ee adduunka waxaa aasaasay qof dumar ah

Fatima bint Muhammad Al-Fihriya Al-Qurashiya (فاطمة بنت محمد الفهرية القرشية) waxay aasaastay jaamacadii ugu horaysay aduunka sanadkii 895 CE ee Fez, taas oo hadda ku taal Morocco.  Caadi ahaan waxa loo yaqaannaa Faatima al-Fihri oo markii iyada iyo walaasheed ay dhaxleen hantida aabbahood waxay qaybteedii u adeegsatay sidii ay u heli lahayd Jaamacadda Al Qarawiynn.

 Jaamacadu waxay ku bilaabatay sidii masaajid weyn, ka dibna waxay u kortay goob waxbarasho.  Madarasada (Islamic School) ee la aasaasay Al-Fihri ayaa wali shaqaynaysa maanta iyada oo ah Jaamacadda Al Quaraouiyine.  Waa machad-waxbarasheedka ugu da’da weyn ee si joogto ah uga shaqeeya adduunka, waxayna ahayd machadkii ugu horreeyay ee bixiya shahaadooyin heerar kala duwan oo waxbarasho ah, culuumta Islaamka, xisaabta, naxwaha, iyo caafimaadka.

Jaamacadda Al Quaraouiyine waxay noqotay jaamacad dawladeed 1963-kii waxayna hadda abaal-marinaysaa shahaadooyinka cilmiga Islaamka, diinta iyo sharciga iyadoo xoogga la saarayo naxwaha Carabiga qadiimiga ah iyo cilmiga luqadda iyo sharciga.  Waxa xiisaha lihi ah, in wax-barashada weli loo maro hab-dhaqameed, taas oo ay ardaydu ku fadhiistaan ​​goob-goob-meel-gaar ah oo ku wareegsan Sheekh (Culimo Islaami ah), kaas oo ku kallifaya inay akhriyaan qaybo gaar ah oo ka mid ah qoraallada, iyaga oo waydiinaya su'aalo ku saabsan dhinacyada naxwaha, sharciga, ama  fasiraad, oo sharxayaa qodobbada adag.

 Ku dheggan masjidka Al Quaraouiyine iyo jaamacadda waa maktabadda ugu da'da weyn adduunka.  Maktabadu waxay rajaynaysaa dhawaan in dib loo furo ka dib dib-u-habayn ballaaran oo ay kormeertay haweeney kale;  markan naqshadeeyaha Aziza Chaouni.

Chaouni wuxuu ku koray Fez wuxuuna dib u xusuustaa inuu arkay albaabbada weyn ee maktabadda oo quful markii uu yaraa.  Aragtideeda ayaa ah in maktabaddu ay mar kale noqoto guri labaad oo loogu talagalay dadka Fez, maktabad shaqaynaysa oo nool, ma aha oo kaliya soo jiidashada dalxiiska.  Maktabadda, qayb ahaan dib loo furay, qarnigii 9aad ee taariikhiga ah (CE) hadda waxa ku jira nidaamka dheecaan go'doonsan si looga fogaado burbur mustaqbalka, iyo shaybaar lagu daweeyo, lagu ilaaliyo oo digitize laga dhigo qoraalada ugu da'da weyn.  Waxa kale oo ku jira, iyada oo leh ilaalinta ugu weyn ee suurtogalka ah, heerkulka iyo huurka xakamaynta 'qur'aanka qaaliga ah ee qarnigii sagaalaad, oo ku qoran farta Kufiga ee qurxinta leh ee maqaarka geela.

Baadhitaan ay samaysay warbaahinta Al Fanar sanadkan 2018 ayaa muujisay in dumarku ay helaan shahaadada ugu badan ee shahaadada jaamacadeed ee dalal badan oo Carbeed, isla markaana ay ka yihiin tiro sii kordheysa ee macalimiinta wax ka dhiga heerarka hoose iyo sare ee waxbarashada.  Si kastaba ha ahaatee, waxay inta badan ka maqan yihiin darajooyinka sare ee hoggaanka tacliinta sare.  Maanta, Maalinta Caalamiga ah ee Haweenka 2019, aan xasuusanno sida haweenku uga qaybqaataan deeqaha waxbarasho ee adduunka oo aan uga mahadcelinno aragtida hore ee Fatima al-Fihri iyo hoggaanka Morocco.